Het Oude Stadhuis

Op de Markt staat het oude stadhuis. Ontelbare bruidsparen beklommen de trappen en namen na afloop van de huwelijksplechtigheid felicitaties en gelukwensen in ontvangst in de zogeheten Oude Hal. Zouden zij ooit stil hebben gestaan bij de turbulente geschiedenis van dit stadhuis én de plek waarop het gebouwd is?

Grote stadsbrand

In 1574 werd Vlaardingen getroffen door een rampzalige stadsbrand, waarbij ook het toenmalige stadhuis ten prooi viel aan de vlammen. Pas zes jaar later, in 1580, werd begonnen aan de herbouw, waarbij gebruik werd gemaakt van de oude, schoongemaakte stenen. Twee jaar later werd het stadhuistorentje bekroond met ‘een cooperen scheepken’, waarmee de herbouw was voltooid.

Het oude stadhuis uit 1650

Na afloop van de Tachtigjarige Oorlog nam de welvaart weer toe en was er voldoende geld om het stadhuis te vernieuwen. De Haagse bouwmeester annex beeldhouwer Bartholomeus Drijffhout vervaardigde in 1648 een deel van het bestek voor het nieuwe stadhuis, dat in 1650 werd opgeleverd.

Het stadhuis werd opgetrokken in rode baksteen, verlevendigd met zandstenen geblokte hoekpilasters en draperieën van hetzelfde materiaal. De gevel is getooid met het stadswapen, gedekt door de grafelijke kroon.

Op het dak, boven een fraai bewerkt fronton, staat op een sokkel het beeld van Vrouwe Justitia met het zwaard in de rechter- en de weegschaal in de linkerhand. Zij is ongeblinddoekt, zodat zij met open oog de rechtsgang kan bewaken. Het trapbordes voor de ingang is aan weerszijden voorzien van gebeeldhouwde leeuwen, waarvan de ene het stadswapen draagt en de andere het stadszegel. In het torentje kwam een klok te hangen van de Rotterdamse klokkengieter Cornelis Janszn. Oudenrogge.

Behalve als raadhuis deed het gebouw ook dienst als rechthuis, met de erbij behorende gevangenis en gijzelkamer op de begane grond. Op de Markt voor het gebouw vonden de executies plaats. Ook was er lange tijd het politiebureau in gevestigd.

Pleisterlaag

In 1825 werd, naar de toentertijd heersende smaak, de gevel van het stadhuis voorzien van een dikke pleisterlaag. Bovendien werden de glas-in-lood ramen en de luiken verwijderd. In verband met chronisch ruimtegebrek vonden in de jaren 1875 en 1895 enkele uitbreidingen plaats.

Toen aan het begin van de 20e eeuw andere opvattingen over oude historische bouwwerken gingen gelden, werd besloten de stadhuisgevel in de oude luister te herstellen. De uitvoering van het werk, in 1912, was in handen van de toenmalige directeur van Gemeentewerken, L.H.E. van Hylckama Vlieg. De gevel werd ontdaan van zijn pleisterlaag, de toegangstrappen werden verbreed en de oorspronkelijk gesloten borstwering van de entree werd gewijzigd in een open balustrade.

Uitbreiding

Omdat het aantal inwoners in de periode  tussen 1880 en 1935 verdriedubbelde tot 30.000, waren er steeds meer ambtenaren nodig, die eerst werden gehuisvest in de huizen die het stadhuis omringden. Een groter stadhuis was gewenst, maar door de Tweede Wereldoorlog kwam het er niet van. Na de oorlog en de daarop volgende wederopbouwperiode was de tijd rijp om de uitbreidingsplannen uit 1939 uit de ijskast te halen.

Onder leiding van architect ir. L.H.H. van der Kloot Meijburg vond een kostbare operatie plaats: het oude gebouw werd grondig gerestaureerd en aangepast (1948-1949), terwijl hieraan vastgekoppeld in verschillende bouwfasen (vanaf 1953) een nieuw stadhuis werd gebouwd. Burgemeester Heusdens verrichtte op 4 september 1963 de officiële opening. In 1975-1976 volgde een nieuwe uitbreiding tussen Westnieuwland en Waalstraat, het secretariegebouw, naar een ontwerp van architect Jan Hoogstad (1930).

Dit secretariegebouw is inmiddels verbouwd tot het huidige Stadskantoor Westnieuwland. Het Oude Stadhuis op de Markt blijft het middelpunt van allerlei feestelijkheden en plechtigheden.

Video's

Stadsarchivaris Harm Jan Luth vertelt over het stadhuis in 'Oud Vlaardingen', een serie van V(laardingen)TV.