De Oude Havenbrug

Ontelbare keren heb je er al gebruik van gemaakt. Met de auto, op de fiets of lopend. Maar waar hebben we het eigenlijk over? Over de Oude Havenbrug natuurlijk...!

De brug over de Oude Haven is een belangrijke doorgangsroute in de stad. Zij verbindt de door het water doorsneden twee stadsdelen met elkaar. Als je uit oostelijke richting komt, leidt de brug je naar de Westhavenplaats met de vele horecagelegenheden en de Visbank, die uit 1778 dateert. Erachter bevinden zich de alleroudste plekken van de stad, de Markt en het eerste deel van de Hoogstraat.

Kom je vanaf het Liesveld, dan ga je over de brug direct de Schiedamseweg op, vroeger het ‘Toepad’ naar Schiedam genoemd. Direct over de brug links ligt de Hoflaan, de statige oprijlaan die tot in de 19e eeuw naar de buitenplaats ‘Het Hof’ van de Ambachtsheren voerde, die hier hun zomerverblijf hadden. Het huidige stadspark Het Hof was hun achtertuin. Bij deze Ambachtsheren vindt de Oude Havenbrug haar oorsprong. Om precies te zijn bij de Ambachtsheer van Vlaardingen en Vlaardinger-Ambacht, Karel van Arenberg (1550-1616).

Bouwen in het oostelijk deel van de stad

Het lijkt hem in 1610 een goed idee om het oostelijke deel van de stad, tot dan toe vrijwel onbebouwd, te gaan bebouwen. Een goede verbinding met het westelijk deel van de stad is dan natuurlijk een must. Het stadsbestuur laat Van Arenbergs plan een paar jaar liggen, wil alles nog eens wikken en wegen.

Pieter Gerritsz van Ruytenburch

Als de Amsterdamse specerijenkoopman Pieter Gerritsz van Ruytenburch (1562-1627, vader van Wilhem, de man in het geel op de ‘Nachtwacht’) in 1611 voor 26.000 gulden de buitenplaats plús de rechten als Ambachtsheer van Van Arenberg koopt, komt er schot in de zaak. Van Ruytenburch wil graag een goede verbinding met de stad en verzoekt het stadsbestuur om de aanleg van een brug. Het stadsbestuur is er inmiddels ook van overtuigd dat het bebouwen van de oostelijke zijde van de haven de stad meer aanzien en een evenwichtiger omvang zou geven. Een brug over de haven zou het transport van bouwmaterialen aanzienlijk sneller laten verlopen. Twee vliegen in één klap dus en Van Ruytenburchs verzoek wordt gehonoreerd.

Brug recht tegenover het Toepad naar Schiedam

Een oud ontwerp van een valbrug over het Buizengat is geen optie, de Ambachtsheer wil de brug namelijk dichter bij de stad en recht tegenover het Toepad aan laten leggen. Van Ruytenburch heeft het laatste woord en in 1613 ligt er een eenvoudige, maar sierlijke klapbrug. De kosten worden gedeeld.

De bouwwerkzaamheden aan de oostzijde van de haven vangen aan, woon- en pakhuizen verrijzen aan het Toepad en langs de Oosthavenkade. De eigenaren van de te bouwen panden hebben veel plezier van de brug, maar moeten wel betalen voor het onderhoud ervan. Dit zogenaamde ‘bruggegeld’ is een belasting (cijns) die nog tot 1830 door de Ambachtsheer geheven wordt. Als de laatste Ambachtsheer vertrokken is, maakt de gemeente tot circa 1889 aanspraak op de accijns.

Die allereerste brug doet lang dienst. Pas in 1841 vervangt men haar door een ijzeren valbrug. Kosten 7.261,-- gulden. In 1867 is de brug alweer aan vervanging toe.

Voor het maken en vernieuwen van de vallen betaalt de gemeente 1.530 gulden aan aannemer K. van der Vlis. In 1878 krijgt de firma Weiland & Kornaat de opdracht tot gedeeltelijke vernieuwing van de brug. In 1888 verrijst er op dezelfde plek een draaibrug over de Oude Haven. Brugwachters zijn dan verantwoordelijk voor het open- en dichtdraaien van de brug. Dit proces neemt flink wat tijd in beslag, maar er is niemand die zich in die tijd hierom bekommert. Integendeel, vol interesse sloeg men dit fenomeen gade. 

In 1925 is de bovenbouw toe aan vernieuwing. Deze wordt aan de toen heersende bouwstijl aangepast. Ook het wegdek wordt verbreed. In mei van dat jaar vindt de feestelijke opening plaats van de versterkte, met lantaarns en gemetselde balustrades verfraaide brug.

Als gevolg van de aanleg van winkelcentrum Het Liesveld en de toename van verkeer is een nieuwe brug nodig. Op 14 mei 1958 gaat de oude brug dicht en wordt een noodbrug of hulpbrug in gebruik genomen. De werkzaamheden nemen anderhalf jaar in beslag. Op 28 november 1959 gaat de nieuwe brug open voor verkeer.

Vandaag de dag maken we nog steeds gebruik van dezelfde brug. In 2006 gaf de Vlaardingse kunstenaar Jan van Dorp de brug vrolijke kleuraccenten (‘Kleurrijk Overbruggen').

Bronnen

• M.A. Struijs, 1989: De Oude Havenbrug, artikel nr. 31.    
• Buurtkrant, ‘Westhavenplaats’, maart 1988.
• M.P. Zuydgeest, 1988: Vlaardingen in Beeld, deel I, 1945-1964.