Landgoed Hoogstad

Een lange oprijlaan geeft toegang tot een landgoed dat een beschermde status geniet, boerderij ‘Hoogstad’. Een groene enclave, ingeklemd tussen bedrijventerrein Hoogstad, de drukke Westlandseweg en Burgemeester Heusdenslaan en de A 20. Het landgoed kent een lange geschiedenis.

Archeologisch monument

Het terrein en de ondergrond waarop het monumentale complex staat, zijn een gemeentelijk archeologisch monument. Het bestaat uit twee terpen, waaronder vermoedelijk de resten van een vroege, wellicht in de 11e eeuw gebouwde ontginningsboerderij liggen. In de noordelijke terp bevinden zich mogelijk de resten van een eveneens uit de hoge middeleeuwen daterend mottekasteeltje (‘motte’= kunstmatig aangelegde aarden heuvel). Tegenwoordig ligt op deze plek de eveneens beschermde boomgaard. De huidige bebouwing, een in aanleg vroeg 17e-eeuwse boerderij en een herenhuis dat dateert uit 1859, bevindt zich op de zuidelijke terp.

In de stal van de boerderij – in de volksmond ook wel de ‘Moermanboerderij’ genoemd – zijn bij graafwerkzaamheden resten van een 15e-eeuwse haard aangetroffen. Tijdens de aanleg van het naastgelegen bedrijventerrein Hoogstad zijn belangrijke archeologische vondsten gedaan, waaronder een stelsel van prehistorische dammen en duikers uit de periode 175 voor Chr. - 175 na Chr.

De imposante oprijlaan komt uit op het grote erf van de boerderij, waarop een schuur, een garage en twee hooibergen staan. Op de garage staat een aantal duivenhokken. Deze herinneren aan één van de voormalige bewoners van het complex, dokter Cornelis Moerman. Achter de boerderij en het ernaast staande herenhuis ligt een beschermde hoogstamboomgaard met diverse fruitbomen.

Dokter Cornelis Moerman

De meest bekende bewoner van boerderij Hoogstad is de omstreden Vlaardingse huisarts en kankertherapeut dokter Cornelis Moerman (1893–1988), die hier geboren en gestorven is. In 1929 begon hij er zijn huisartsenpraktijk. Gefascineerd door de steeds vaker voorkomende ziekte kanker, ontwikkelde hij een alternatieve therapie. Deze hield, kort samengevat, een dieet in van veel groente, fruit en granen en weinig of geen vlees. Hiermee pretendeerde hij niet alleen kanker te kunnen voorkomen, maar ook te kunnen genezen. De duiven gebruikte hij om voedingsexperimenten op uit te voeren. 

Dokter Moerman had naast veel trouwe aanhangers ook felle tegenstanders, waaronder de Vereniging tegen de Kwakzalverij, die hem postuum in 2000 op de eerste plaats zette van de lijst van de grootste kwakzalvers van de 20e eeuw. Negen jaar na zijn dood, in 1997, zou de in originele staat verkerende, uit de jaren dertig stammende dokterspraktijk opengesteld worden voor publiek. Toen echter bekend werd dat Moerman in 1956 in een in eigen beheer uitgegeven – maar niet verspreid – boekwerk zijn antisemitische overtuiging had geventileerd, is daar een stokje voor gestoken. Ook de nieuwe straatnaam, de Moermanlaan, die al aan een straat in het aangrenzende bedrijventerrein was gegeven, moest worden veranderd.

Museum Hoogstad

Vanaf 1993 tot 2003 kreeg de Stichting Archeologie en Bouwhistorie gelegenheid om de archeologische collectie van Vlaardingen aan het publiek tentoon te stellen in boerderij Hoogstad. Museum Hoogstad heeft in de jaren dat het geopend was, heel wat Vlaardingse leerlingen en vele andere geïnteresseerden ontvangen.

Sinds 2011 is de archeologische collectie te bekijken op deze website. De fysieke vondsten kun je bekijken in het Archeologisch en Bouwhistorisch depot van de gemeente. Dat bevindt zich op de bovenste verdieping van het bibliotheekgebouw aan de Waalstraat. Ook de archeologische werkgroep Helinium, die haar werkzaamheden eerst uitvoerde in de stal van de Moermanboerderij, is daar nu gehuisvest.

In een nieuw jasje

De gemeente kreeg na de dood van Moerman het eerste recht van koop, mits Hoogstad tot 2013 een ‘monument in blijvende herinnering’ zou blijven. In 2018 verkocht de gemeente het landgoed. Bij de verkoop is afgesproken dat een aantal vertrekken in originele staat moest blijven. Ook moesten de cultuurhistorische en monumentale waarden van het landgoed behouden blijven én het landgoed moest van blijvende meerwaarde zijn voor de stad en haar inwoners. Inmiddels is in de boerderij een pannenkoekenrestaurant gevestigd.

Bron

• Het Groot Vlaardings Prentenboek, H.J.Luth en M.P. Zuydgeest

Video's

Dokter Moerman uit Vlaardingen (canonreeks deel 7). In deze uitzending van Oud-VlaardingenTV staat de Vlaardingse arts dokter Moerman centraal, bekend van de naar hem genoemde alternatieve kankertherapie. Op basis van de Moerman-biografie van Jeroen ter Brugge in het jaarboek 2011 van de Historische Vereniging Vlaardingen wordt het leven en werken van deze intrigerende man in beeld gebracht.