Feest in 2023, maar óók in 1973!

Vlaardingen viert dit jaar uitbundig de verlening van 750 jaar stadsrechten met allerlei activiteiten. Het belooft een mooi feestjaar te worden, met als een van de hoogtepunten wat er allemaal staat te gebeuren op 14 mei. Vanaf die datum in 1273 mag Vlaardingen zich immers ‘stad’ noemen.

Het Veerplein, 19 mei 1973. De ‘Marche Militaire Notre-Dame’ uit het Belgische Walcourt staat opgesteld voor de toenmalige V&D.
(Foto Boer; collectie fotoalbums, archiefnr. 0486, inv.nr. 153; Stadsarchief Vlaardingen) 

Zou er toen ook feest zijn gevierd, op die 14de mei 1273? Zou er zijn geproost met bier of wijn? Met misschien dans en zang, terwijl er op de achtergrond een varken aan het spit werd rondgedraaid? Want het is niet niks, dat je stadsrechten kreeg. Vlaardingen mocht bijvoorbeeld voortaan zonder tol te hoeven betalen eigen koopwaar door Holland en Zeeland vervoeren. Dat heeft vast gezorgd voor de verdere economische ontwikkeling van Vlaardingen. Ook mocht Vlaardingen zelf rechtspreken en openbare werken uitvoeren waarvoor belasting kon worden geheven.
Maar helaas, we zullen hoogstwaarschijnlijk nooit iets te weten komen over die eventuele feestelijkheden, 750 jaar geleden. Wat we wél weten is dat er vijftig jaar geleden flink is uitgepakt met de viering van 700 jaar stadsrechten. In het Stadsarchief Vlaardingen hebben we veel foto’s van dat feestjaar en ook enige filmbeelden. Ook 25 jaar geleden is er stilgestaan bij dit historische feit, alleen toen op een veel bescheidener niveau. 
 

‘Vidimus’
Maar eerst gaan we even terug naar 1273. Hoe weten we eigenlijk wat er op dat perkamenten vel gestaan heeft? Want de originele akte is helaas niet bewaard gebleven. Dat komt hierdoor. Als er trammelant dreigde -oprukkende vijanden- werden de belangrijke documenten zoals de stadsrechten in de grond begraven. Daardoor is de akte van 1273 waarschijnlijk door vocht aangetast en uiteindelijk verloren gegaan. Om de tekst van deze akte en andere akten die later zijn opgemaakt voor het nageslacht te bewaren, heeft Vlaardingen in de zestiende eeuw aan het bestuur van Dordrecht gevraagd om mee te werken aan een verklaring. De Dordtenaren hebben de aangetaste perkamenten akten gelezen en daarna plechtig verklaard dat ze deze documenten daadwerkelijk hebben ‘gezien’. Dit hebben ze bevestigd op een akte, waarop ook de tekst van de akte van 1273 en andere akten zijn overgeschreven. We noemen zo’n officiële kopieakte een ‘vidimus’, Latijn voor: ‘wij hebben gezien’.

 
De ‘vidimus’ van 11 december 1590. De burgemeesters, schepenen en raden van Dordrecht bevestigen onder meer de tekst van de akte van 14 mei 1273 waarin Vlaardingen stadsrechten zijn verleend.
(Charterverzameling, inv.nr. 488. Foto fotobureau Roel Dijkstra; collectie Stadsarchief Vlaardingen) 
 

Zo kunnen we lezen: ‘Wij Floris, graaf van Holland, geven aan allen die dit schrijven zullen zien, te kennen, dat wij, in navolging van de voetstappen onzer voorouders, aan onze trouwe burgers van Vlaardingen voor altijd vrijdom hebben verleend van alle vorderingen, opbrengsten of schattingen.’

‘V-Zevenfeest’
Zeven eeuwen later wilde burgemeester Jan Heusdens dit feit niet zomaar voorbij laten gaan. De voorbereidingen van de viering van 700 jaar Vlaardingen in 1973 begonnen zes jaar eerder. Burgemeester Heusdens belegde hiervoor op 2 september 1967 een persconferentie. Hij zei onder andere dat Vlaardingen meer wilde bereiken dan alleen ‘een paar dagen in oude kostuums feest vieren’. Nee, het moest veel meer worden, een stimulans om de stad verder te ontwikkelen. De burgemeester droomde verder van een herdenkingsmonument, de instelling van een Floris V-prijs en het opzetten van een ruimte ‘voor manifestaties van culturele en economische aard’. 
Een jaar later installeerde Heusdens de ‘commissie Vlaardingen 1973’ en zes werkcommissies, dat deed hij op 14 mei 1968, precies vijf jaar voor de datum van 14 mei 1973. In 1969 werd vervolgens het zevenhoekige logo van het stadsfeest onthuld na een wedstrijd waaraan 176 mensen hadden meegedaan. De ontwerper van het winnende logo, lithografisch tekenaar bij drukkerij Van Dooren, had ook de naam V-Zevenfeest bedacht.

De prijswinnaars van de ontwerpwedstrijd voor het logo 'Vlaardingen 700' voor de viering van 700 jaar stadsrechten in 1973. Van links naar rechts: A.P. Plaisier (derde prijs), C. van Klink (eerste prijs) en T.L. Munnik (tweede prijs). Achter de winnaar het logo zoals het gebruikt is.
(Foto Henk M.C. van den Berg; collectie Stadsarchief Vlaardingen, fotonr. P0864)

Aftrap feestjaar
In januari 1973 was het eindelijk zo ver. De eerste activiteit in het teken van 700 jaar stadsrechten waren de Nationale Tafeltennis Achtkampen in de Sporthal aan de Floris de Vijfdelaan, op zondag 14 januari. Een paar dagen later, op 18 januari, volgde stadsarchivaris Theo Poelstra met een lezing over het Vlaardingen van 1273. Daarna, vanaf 4 mei, kwam een grote tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog, getiteld ‘De vijf donkere jaren’, georganiseerd door onder anderen Jan Anderson in de Stadsgehoorzaal. Daarnaast werd op 2 mei de fontein in de Oude Haven in werking gesteld (die het nog steeds doet), een geschenk van de 150-jarige Bondsspaarbank.

Historisch verklede meisjes in ’t Hof die waarschijnlijk naar neerdalende parachutisten kijken.
(Foto Boer; collectie fotoalbums, archiefnr. 0486, inv.nr. 153; Stadsarchief Vlaardingen) 

Dé grote feestdag was gepland op 19 mei. Op die zaterdag gebeurde er van alles in de stad. Een optocht met ‘Floris V,’ parachutespringen in ’t Hof, optredens van muziekkorpsen op het Veerplein én de première van ‘Even goeie maatjes,’ de eerste van twaalf uitverkochte voorstellingen in de Stadsgehoorzaal. Zo’n achtduizend bezoekers zou deze musicalproductie trekken! Vlaardingers die het feestjaar 1973 hebben meegemaakt, hebben het er nog steeds over. Over vijftig jaar zullen de jonge Vlaardingers van nu dat ongetwijfeld ook doen.

‘Even goeie maatjes,’ een voor Vlaardingen legendarische musical.
(Foto Jan Dulfer; collectie Stadsarchief Vlaardingen)